Ο (άγνωστος) πατέρας του Ευγένιου Σπαθάρη

Λάτρευε τόσο τις φιγούρες του Καραγκιόζη που ακόμα και φεύγοντας από τη ζωή κρατούσε σφιχτά στα δυο του χέρια τον αγαπημένο του Αλή Πασά που είχε φτιάξει ο ίδιος! Ο Σωτήρης Σπαθάρης, πατέρας του Ευγένιου Σπαθάρη (ο οποίος «έφυγε» πριν από λίγες μέρες), υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες του θεάτρου σκιών και «μπόλιασε» το... μικρόβιο του Καραγκιόζη στον Ευγένιο Σπαθάρη. Μέχρι το τέλος της ζωής του δήλωνε: «Με τον Καραγκιόζη αισθάνομαι την ψυχή μου να μου μιλάει παιδιάστικα».

Το 1970 -τρία χρόνια πριν από το θάνατό του- ένας φοιτητής που σπούδαζε σκηνοθεσία επισκέφθηκε τον Σωτήρη Σπαθάρη στο εργαστήριό του, στην Πλάκα, και γύρισε μαζί του ένα τρίλεπτο φιλμάκι. Ηταν ο Βαγγέλης Νινίκας, που αργότερα ακολούθησε το δρόμο της μουσικής. Τώρα αποφάσισε να μιλήσει στην «Espresso» γι’ αυτό το φιλμ-ντοκουμέντο: «Εκανα εργασία για τη σχολή σκηνοθεσίας όπου σπούδαζα κι επέλεξα τον Σωτήρη Σπαθάρη. Τον επισκέφθηκα στο ατελιέ του, σε ένα παλιό διώροφο στη Λυσίου, που του είχε παραχωρήσει το υπουργείο Πολιτισμού. Ηταν χωμένος κυριολεκτικά μέσα στις φιγούρες που ζωγράφιζε κι έφτιαχνε. Με μια κάμερα οκτώ mm της εποχής τον αποτύπωσα...

...για τρία λεπτά να φτιάχνει τις δερμάτινες φιγούρες του. Μου έδειξε πώς τις κόβει -το κόψιμο συγχρονιζόταν με το χτύπημα του ποδιού του- και παράλληλα έπαιξε για λίγο μια ιστορία από το θέατρο σκιών. Ηταν σε προχωρημένη ηλικία και με προβλήματα υγείας. Αυτό που “περνάει” στο φιλμάκι είναι η λατρεία του για τον Καραγκιόζη. Θυμάμαι ότι είχε παράπονα γιατί ήθελε να αναγνωριστεί ευρύτερα το έργο του, κάτι που συνέβη με τον γιο του Ευγένιο Σπαθάρη, που μεγαλούργησε».

Στο αρχειακό υλικό που έχει στα χέρια ο Βαγγέλης Νινίκας -και του είχε δώσει τότε ο Σωτήρης Σπαθάρης- υπάρχει ένα ιδιόχειρο έγγραφο του καραγκιοζοπαίκτη με απόψεις για τη δουλειά του και διαφημιστικό υλικό από το «στέκι» του, στη Χρήστου Λαδά 42, στην Κηφισιά. «Στο έγγραφο», εξηγεί ο Νινίκας, «αναφέρεται στους ξένους μελετητές της ελληνικής παράδοσης που έρχονται εδώ και τον αναζητούν γιατί έχουν δει δουλειά του στα μουσεία του Βελγίου, του Παρισιού και της Ρώμης».

Ο Σωτήρης Σπαθάρης γεννήθηκε το 1892 στη Σαντορίνη και μεγάλωσε στο Μεταξουργείο. Η αγάπη του για τον Καραγκιόζη εκδηλώθηκε πολύ νωρίς. Μαθήτευσε δίπλα στον παλιό δάσκαλο του είδους Θόδωρο Θεοδωρέλλο. Το 1909 το δικό του θέατρο σκιών ξεκίνησε περιοδείες ανά την Ελλάδα.

Ηταν ο πρώτος καραγκιοζοπαίκτης που έβγαλε διαφημιστικές αφίσες του Καραγκιόζη και ο δημιουργός της αποθέωσης του θεατρικού επιλόγου των ηρωικών συνήθως έργων, που ερμηνευόταν με κατεβασμένο τον μπερντέ από τον ίδιο τον καραγκιοζοπαίκτη και τους βοηθούς του. Συγκαταλέγεται στους θερμούς υποστηρικτές και ιδρυτές του Πανελλήνιου Σωματείου Καραγκιοζοπαικτών, που ιδρύθηκε το 1924.

Το 1950 άρχισε να γράφει τα «Απομνημονεύματα» του (εκδόθηκαν το 1960), που χαρακτηρίστηκαν «μνημείο λόγου» από τον ποιητή Αγγελο Σικελιανό. Εφυγε από τη ζωή το Πάσχα του 1973. «Ο Καραγκιόζης είναι η ζωή μου! Αν μου αφαιρέσουν αυτή την “ανάγκη”, σε μία εβδομάδα θα πεθάνω. Μόνο έτσι αισθάνομαι τα γέρικα κόκαλά μου να ζωντανεύουνε και την ψυχή μου να μου μιλάει παιδιάστικα!», έλεγε.
Πηγή: Espresso